Saat Terminolojisi

Anti Manyetik :
Mekanik saat mekanizmaları, gündelik yaşamımızda sıklıkla karşılaştığımız manyetik alanlar tarafından kolayca etkilenir. Bu problem ise genelde anti-manyetik ya da manyetik olmayan bileşenler kullanılarak çözülür. Sinn, IWC ve Bell & Ross, Rolex gibi kimi firmalar, bu çözümü bir adım ileriye taşır ve mekanizmayı anti-manyetik çekirdeklerde muhafaza eder; burada örneği bulunan Sinn markasına ait Model 756, Duograph gibi. Burada ikinci bir kasanın içerisinde; kadran, mekanizma tutucusu, kolayca farkedilebilir. Bu önlemler saati 80.000 A/s’ye kadar anti-manyetik kılmaktadır ki, bu rakam DIN ve ISO standartlarını oldukça aşmaktadır.

Antirefle :
Işık yansımasını engellemek ve netliği arttırmak için bir kristal üzerine, buharlama işlemi uygulanarak elde edilen film. Yansıma önleyici özellikler, en iyi sonucu, camın iki yüzeyine de uygulandıkları takdirde verirler; ancak çizilebilmesi nedeniyle bazı üreticiler bu uygulamayı camın yalnız iç yüzeyinde tercih etmektedir. Bu işlem çoğunlukla sentetik safir camlara uygulanır. Dubey & Schaldenbrand yansıma önleyici özelliği, firmanın burada örneği bulunan Aquadyn modeli gibi, tüm saatlerinde çift yüzeye uygular.

Balans :
Balans, mekanik saat mekanizmasının atan kalbidir. Bitmez tükenmez bir devinime sahip küçük bir çark olan balans çarkı tulumbanın itmesiyle çark sistemi üzerinden gelip, çelik çark üzerinden akan enerjiyi belirli bir frekansla durdurup serbest bırakarak saatin hassas çalışmasını sağlar. Bu işlemi üzerinde bulunan bir saç teli kadar ince pandülün sıkışıp serbest kalmasıyla sağlar. Günümüzde balans, iki parçalı anti-manyetik berilyumdan imal edildiği gibi, ısıya maruz kaldığında çok az genleşen başka metallerden yekpare olarak da yapılabilir.

Balans Baskısı :
Balans Çarkı, ortasından geçen mil ile pandül ve yukarıdaki indeksin yerleştirilmiş olduğu tek parça metalden üretilen baskıdır. Bu baskı tek bir vidayla ana platine sabitlenir. Alman tekniğinde Balans baskısı her zaman el ile işlemeli dekoratif süslerle bezenmiştir.

Baskılar :
Alt ucu Platine yerleştirilmiş, pinyon ve çark sisteminin ortasından geçen milin üst ucunun yerleşip, üzerinden sabitlendiği sistemdir. Burada resmi bulunan vintage Favre-Leuba mekanizma; bağımsız üç baskılı tasarımını örnekler.

Cenevre Mührü :
1886’dan beri Cenevre Kantonu’nun resmi mührü olan bu mühür; yüksek kalite kriterlerini karşılayan Cenevreli saat üreticilerine verilir. Cenevre Mührünü elde etmek için 11 önemli kriterin yerine getirilmesi beklenir. Bunlardan önde gelenleri zaman kaydetmede dakiklik ve doğruluk standartıdır. Bu liste aslında çok yorucu olmamakla beraber, bu mühre layık bir mekanizmanın hangi özelliklere kesin olarak sahip olması gerektiğini net bir şekilde ifade eder. Resimdeki mühür, geleneksel bir Cenevre imalatı olan Vacheron Constantin’e verilmiştir.

Chaton :
Mekanizmaya entegre edilen her bir komplikasyon için tutucu görevi gören taşları baskılar üzerine sabitlemeye yarayan “yüksük“ görünümündeki parçadır. Kimi zaman resimde görülen Glashütte Original’deki gibi 3 vidalı altın chaton’lar da kullanılır.

Chronometer :
Kelimenin tam anlamıyla, bir “zaman ölçer”. Günümüzde; bu sözcük Kronograf ile sıklıkla karıştırılır, halbuki bu terim aslında oldukça dakik saatleri ifade eder (mekanizma bir gün içinde -4/+6 saniyeden daha az sapmaya sahip olmalıdır). Chronometer’ler genellikle, COSC gibi bağımsız bir test merkezinden onaylı sertifikalarla beraber tüketiciye sunulur. 2008 yılında da yine en büyük chronometer üreticisi olmayı sürdüren Rolex, 769.850 sertifikalı mekanizma üretti. Chopard ise 22.000’den fazla sayıda ürettiği, burada resmi bulunan 4.96 Pro One modelinin de içinde olduğu, sertifikalı L.U.C. mekanizmaları ile altıncı sır ayı aldı.

Côtes de Genève :
Vagues de Genève ya da Cenevre şeritleri olarak da bilinir. Bu; paralel şeritlerin uyumlu bir desen ile sunulduğu geleneksel İsviçre yüzey dekorasyonudur, düz mekanizma parçaları üzerine hızlıca dönebilen plastik ya da tahta uçlu aparatlarla yapılır. Glashütte saat ustaları; adı Glashütte Dekoru(şerit dekoru) olan ve desenin kısmen farklı bir açıyla uygulandığı kendi Côtes de Genève versiyonlarını geliştirmişlerdir.

C.O.S.C. :
Contrôle Officiel Suisse de Chronomètrage, ya da başka bir deyişle; resmi İsviçre chronometer test merkezi. COSC; İsviçrede Neuchâtel başta olmak üzere toplam 18 noktada bulunan bir hassasiyet kurumudur. Belirli bir ücret karşılığında COSC, saat ustalarının elinden çıkma mekanizmaların dakikliğini ölçer. Bunlar genellikle mekanik saat mekanizmaları olmakla beraber, bu merkez aynı zamanda kimi yüksek hassasiyetli quartz mekanizmalarını da test eder. Belirtilen chronometer şartlarına uygun olduğu belirlenen saatler aşağıda gösterilen resmi sertifika ile ödüllendirilir.

Dairesel Dekor :
Kısmi olarak üstüste bindirilmiş dairelerden oluşan düz desenli bir yüzey dekorasyonu olan dairesel dekor, hızlıca dönebilen çivilerce uygulanır. Bu tasarım, ilk olarak mekanizmanın Platin ve Baskılarınından kaynaklanabilecek pas ve kir unsurlarını önlemek için uygulanmıştır. Günümüzde ise ana olarak geleneksel bir dekorasyon unsuru olarak tercih edilir.

Dakika Tekrarlayacı :
Saatleri, çeyrek saat ve dakikaları sesli olarak tekrarlayan, çekiç ve gonglara sahip bir mekanizmadır. Kullanıcı bir tuşa bastırır ve böylece yay sarılır. Normalde bir repeater, zamanı duyurmak için iki farklı gong kullanır; saat için (alçak ton) , çeyrek saatler için ( sırayla alçak ve yüksek tonlar), ve dakikalar için (yüksek ton) kullanır. Bazı saatler üç gong’a sahiptir, ve bunlara carillon denir. Geçtiğimiz yılların öne çıkan bir modeli olarak Vacheron Constantin gösterilebilir.

Endeks :
Balans baskısı üzerinde bulunan ve balans devrini ayarlamak için kullanılan pandülü ayarlayan bir mekanizmadır. Endeks, pandülün etkin uzunluğunu değiştirir ve böylece hareketi gerektiğinde yavaşlatır ya da hızlandırır. Burada gösterilen, ETA Valijoux 7750 üzerinde bulunan standart regülatördür.

Flyback Kronograf :
Havacılık gibi ardışık zaman aralıklarının hesaplanması ve özel zaman ölçme işlemleri gerektiren işler için tasarlanmıştır. Flyback; tek tuş ile başa sarma mekanizmasıdır. Bir flyback aynı zamanda “retour en vol” olarak da bilinir. Bu tip bir kronograf’ın elegant bir örneği olan Corum’a ait Classical Flyback Large Date burada gösterilmektedir.

GMT :
GMT ya da Greenwich Mean Time, 1884’teki Meridyen Konferansında belirlenen 24 saat dilimini baz alır. Sıfır meridyeni (resimdeki) Londra Greenwich’teki Kraliyet Rasathanesinden geçer. Günümüz saat terminolojisinde GMT, ikinci zaman dilimi ya da 24 Saat göstergeli kol saatlerini ifade etmek için kullanılır.

Guilloché :
Genellikle kadran ve rotora, rose engine gibi sivri uçlu bir oluk açma aleti kullanılarak, işlenen eşkenar desenli (baklava desenli )bir yüzey dekorasyonudur. Her bir çizginin net çizimi için kullanılan cihaz pantografa benzer ve cihazın hareketleri mekanik ya da manuel olarak ayarlanabilir. Real guillochis(örnek bir guilloché’yi ifade eden bir terim) olanların üretimi çok çetrefilli ve pahalı olduğu için bu dekorasyona sahip birçok kadran bir baskı mekanizması ile üretilir. Breguet ürettiği her bir kadranı real guilloché olarak imal eden çok az sayıda firmadan biridir.

Güç Rezervi Göstergesi :
Mekanik bir saat yalnızca belirli bir güç rezervine sahiptir. Tam kurulmuş modern otomatik bir saat; tekrar kurulana kadar, genellikle 36 ile 42 saat arası bir güç rezervine sahiptir. Güç rezervi göstergesi; kullanıcıyı saatin rezervinde kalan enerji hakkında bilgilendirir ki, bu fonksiyon özellikle birkaç güne yakın rezerve sahip manuel kurmalı saatler için oldukça pratik bir fayda sağlamaktadır. Resimde gösterilen, Panerai Power Reserve modeli, zembereğin gerilim miktarını oldukça yaratıcı bir biçimde göstermek açısından örnek teşkil eder. Kimi Alman saatlerinde güç rezervi, “auf” ve “ab” sözcükleriyle de gösterilebilir.

İskeletleştirme :
Mekanizma parçalarının kesilerek, hacimsiz temel hallerine dönüştürülme işlemi. Genellikle bu zor saatler süren mikroskobik işlem, makineler parçaları belirli bir dereceye kadar iskeletleştirse de-Chronoswiss’in Opus ve Pathos modelleri için üretilmiş Vajiloux 7750 versiyonu gibi- minik bir el testeresi yardımıyla el ile de yapılır. Christophe Schaffo markası tarafından yaratılmış, resimdeki, tourbillon ustalıkla işlenmiştir.

Kalibre :
Çap ya da düzenek benzeri bir terim olan kalibre, değişik saat mekanizmalarını ifade eder. Resimdeki Tag Heuer firmasına ait Kalibre 11; 1969 yılına ait efsanevi otomatik Kronograf kalibresidir. Bu mekanizma Heuer-Leonidas, Breitling ve Hamilton-Büren firmalarının dört yıllık ortak araştırmageliştirme ve imalatı ürünüdür. Her bir firma seri üretimle beraber, mekanizmaya ayrı bir isim vermiştir.

Karbon Fiber :
Karbon filaman ipliklerinden oluşturulan bir bileşik maddedir. Karbon fiber, çapı bir ila iki milimetre arasında değişen filamanlardan oluşur. Filamanın kendisi; reçine ile bütünleşmiş birkaç bin adet yedimicron karbon fiber içerir. Filamanların yerleştirilme biçimi; oluşacak bileşiğin kalitesini belirler ve her birinin kendine özgü olmasını sağlar. Karbon fiber’in atomik yapısı, düzgün altıgen biçimli modeller olarak bulunan karbon atomlarına sahip olması açısından, grafite benzer. Hafifliği, sertliği ve direnci sebebiyle karbon fiber günümüzde; kadran, kasa ve hatta mekanizma parçalarında kullanılmaktadır.

Kendi Makinesini Üretebilen Markalar :
Bu sözcüğün modern tanımları çok net olmamakla beraber bir çok uzman; bu terimin en az bir kalibre üretmiş ya da kalibrenin platin gibi çok önemli parçalarını üretmiş firmalar için kullanmak konusunda bir mutabakat sağlamış durumdalar. 15 yıl önce bu Almanya ve İsviçre’de bulunan çok az sayıda firmayı kapsamakta iken bugünün rekabetçi pazarı, kendi mekanizmalarını üreten ve geliştiren yeni yaratıcı unsurların ortaya çıkmasını sağladı. Resimde gösterilen ETA firması, şüphesiz İsviçre’nin en büyük üreticisidir. Sözcüğün kendisi Latince’den gelmektedir. (saatçiler Fransız varyasyonunu kullanmayı tercih etse de), ve “el yapımı” anlamına gelmektedir.

Kolonlu Çark Koordinatörü :
Gerçek bir kronograf mekanizmasında, kronograf fonksiyonlarını kontrol etmekte kullanılan üzeri kolonlu bir çarktır. Bu parçanın varlığı, kronografın mekanizma ile entegre edildiğini ifade eder. Burada örneği bulunan kolonlu çark koordinatörü mavileştirilmiş çelikten imal edilmiştir.

Kronograf :
Yunanca, chronos (zaman) ve graphein (yazmak) sözcüklerinden gelir. İlk kronograf geçen süreyi; bir kola tutturulmuş bir kalem vasıtasıyla bir parça kağıt üzerine, kelimenin tam anlamıyla yazardı. Bugün ise bu terim; gün içindeki saati göstermekle kalmayan, belirli zaman aralıklarını bağımsız kollar yardımıyla tutabilen saatler için kullanılıyor. Zaman tutucular ise tam da bu noktada kronograf’dan ayrılıyor, çünkü saati gösterme özelliğinden yoksunlar. Buradaki parçalarına ayrılmış örnek ise bir Breitling kronograf’ın karmaşık yapısını resmediyor.

Kuğu Boynu İnce Ayar Mekanizması :
Saat ustaları tarafından, mekanizmanın hassasiyetini ayarlamak için endeks yerine kullanılan ve balans baskısının üzerinde bulunan bir ayar mekanizmasıdır. Kuğu boynu, özellikle İsviçre ve Glashütte saat yapımı geleneğine hastır. Glashütte Original firması, kuğu boynu ayarların ikili bir versiyonunu dahi icat etmiştir ve Mühle Glashütte bu temayı ağaç kakan boynu şeklinde yenilemiştir. Buradaki örneği, Lang&Heyne’nin Moritz modeline aittir.

Luminova :
Tritium; kadran üzerinde bulunan kol, rakam ve saat belirteçlerinin karanlıkta da görülebilmesini sağlamak adına kaplanması işleminde kullanılan kısmen radyoaktif bir maddedir. Tritium içeren saatlerde buna dair bir belirtme olmak zorundadır; kadranda altı rakamının yanında bir T harfi ile belirtilir. Artık bu madde yerine, oluşturabileceği sağlıksal problemler ve bu materyale yönelik hükümet kısıtlamaları nedeniyle, radyoaktif olmayan SuperLumiNova ve Traser teknolojisi(resimdeki teknoloji öncüsü Ball ürününde görüldüğü gibi) gibi materyaller tercih edilmektedir.

Maşa Sistemi :
Balans, pandül, maşa ve maşa çarkını içeren bu sistem, tulumbadan gelen vuruşları küçük ve eşit dozlara düşürür. Dişli takımının verimli ve düzenli bir şekilde çalışmasını garantiler. Resimde gösterilen maşa sistemi, Parmigiani Fleurier tarafından yakın bir tarihte icat edilmiş, çeşitli renklerde ve genellikle kırmızı sentetik yakuttan imal edilmiş bir yapıdır.

Mavileştirilmiş Vidalar :
Geleneksel İsviçre ve Glashütte çizgisi, estetik bir görünüm adına mekanizmalarında mavileştirilmiş vidaları tercih etmektedir. Cilalanmış çelik vidalar 290o’ye kadar ısıtılır (ya da bir saat tabiri olarak tavlanır). Bu işlem çeliği gevşetmekte ve ona masmavi bir renk vermektedir. Sadece birkaç üretici, tavlama işlemini hala belirtildiği gibi uygulamaktadır; diğerleri ise kimyasal olarak hazırlanmış bir versiyonu tercih etmektedirler, çünkü böylece her işlem sonucu aynı renk elde edilebilmektedir. Jacquet Droz ve az sayıda çeşitli firma, mavileştirmiş vidaları bir dizayn unsuru olarak kadranlarında kullanmaktadır.

Mono Hand / Mono Pulsante :
Akrep ve Yelkovan yerine sadece tek bir ibreyle ile zamanı gösterir. Her saat dilimi eşit araklıklarla bölünmüştür, bu sayede hem saati hem de dakikayı gösterir. Resimde görülen Meistersinger bu türün en güzel örneklerinden biridir.

Otomatik Kurmalı :
Bir makinenin tulumbasının içerisindeki zembereği kol ve vücut hareketlerimizi, bir çark sistemiyle aktararak kuran sistemdir.

Pahlama :
Platin, baskı ve parçaların keskin köşelerini açılanması ve cilalanması; başka bir tabirle pahlama işlemi. Köşeler genellikle 45o lik bir açıyla pahlanır. Resimde görüldüğü gibi, bu zor işlem usta ellere ve bir saat ustasının tecrübeli gözlererine ihtiyaç duyar.

 

saatborsasi.net